Başarana Odaklanma Hatası ; hayatta kalanlara çok odaklanıp, başarısız olanların neden başarısız olduklarını göz ardı etmedir. Survivorship Bias
Başarana Odaklanma Hatası Yaparak ”Hasta” Olanlar
Başarana odaklanma hatasını kısaca şöyle açıklayabilirim; hayatta kalanlara ( başarana ) çok odaklanıp, başarısız olanların neden başarısız olduklarını göz ardı etme şeklindeki bilişsel ön yargıdır.
Hayatta kalana odaklanma ön yargısının tarihi gelişimi şu şekildedir;
İkinci dünya savaşı sırasında Amerikan askeri otoritesi (USAF) bombardıman uçaklarının düşmesini minimalize etmek amacıyla; operasyonlardan başarılı dönen uçakları inceliyolar. Mermi deliklerinin en çok kanatlarda, gövdede , kuyruk kısmında olduğunu tespit ediyorlar.
İnceleme ekibi hemen rapor düzenleyip, uçakların en çok buralardan vurulmuş olduğunu, bu nedenle bu mermi yoğunluğunun olduğu alanların zırhlandırılmasını tavsiye ettiler.
Fakat istatistikçi Abraham Wald adlı kişi, düşman ateşi nedeniyle bombardıman uçaklarının kayıplarını nasıl en aza indireceğini düşünürken, hayatta kalma yanlılığını hesaplamalarına dahil etti.
Wald’un parçası olduğu Columbia Üniversitesi’ndeki İstatistiksel Araştırma Grubu , görevlerden dönen uçaklara verilen hasarı inceledi, en az hasar veren alanlara zırh eklenmesini önerdi.
Geri dönen uçaklardaki kurşun delikleri, bombardıman uçağının hasar alabileceği, üsse güvenli şekilde geri dönecek kadar iyi uçabileceği alanları temsil ediyordu.
Bu nedenle Wald, Donanmanın geri dönen uçakların yaralanmadığı bölgeleri ( motor bölgelerinde hiç hasar yok) güçlendirmesini önerdi, bu bölgelerden (motordan) vurulan uçakların kaybolma , geri dönememe olasılığı en yüksek olan uçaklar olduğu sonucuna vardı.
Daha sonra vurularak düşen , geri dönemeyen uçakların neredeyse tamamının motor bölgesine isabet almaları nedeniyle düştükleri bulunmuştur.
Promoter (elebaşı) şahıs tarafından jinekolojik şikayetlerin önemsenmemesi;
* Birşey olmaz krem sür geçer
* Her kadında olur
* Kadınsal durum bu
* Soğan/Maydonoz suyu iç, iyi gelir
* Kadın doğumla ne alakası var, şeklinde promoter şahısı dinleyenler, promoter anne – teyzesini dinleyenler, promoter şahıs olarak iş yeri arkadaşını, komşusunu, okul arkadaşını , internet yorumlarını dinleyenler…
Sürekli yeni hastalar – sürekli yeni hastaların promoter şahıs olması
Bu ön yargı sağlık sektöründe, hastalıklara bakarken de bizleri etkilemektedir. Örneklemek gerekir ise;
- Arkadaşlarınızda – çevrenizde vajinal akıntılı bireylerin olması, bunun için hastaneye – doktora gitmiyor olmaları, bu vajinal akıntının vücuda – sağlığa zararının olmadığını size düşündürmektedir.
- Bundan dolayı yaşamış olduğunuz vajinal akıntı katlanılmaz durumda olsa bile kendinizi alıştırmanız, normalleştirmeniz daha kolay olmaktadır.
- Herkeste var, bu durum normal, kadınsal durum bu, herkeste var ön yargısı sizi ele geçirmektedir.
- Oysaki bu durumun diş çürüklerine neden olduğunu; dişi çürümüş kişileri görseydiniz;
- Çeşitli hastalıklar geliştirmesi nedeniyle ameliyat olan kişileri görseydiniz;
- Mikrop kapması nedeniyle; bebeği rahimde ölmüş birisini görseydiniz;
- Yine aynı şekilde mikrop kapması nedeniyle erken doğmuş, yoğun bakımlık olmuş bebeği görseydiniz; vajinal akıntı nedeniyle, geç komplikasyon yaşayacak gruba odaklanarak, etkilenmiş devasa popülasyonu ihmal ettiğinizi, yok saydığınız anlayacaktınız. Survivorship Bias nedeniyle kötü sonuca ulaşmış olanları öğrenmeye katlanamama nedeniyle Survivorship Bias durumuna yakalanmak çok nadir durum değildir.
- Herkeste var, bu durum normal, kadınsal durum bu, herkeste var ön yargısı sizi ele geçirmektedir.
- Gebeliklerde doğum yapanları; komşusunu, arkadaşını, çevresini değerlendirirken ,örneğin; erken doğum yapanları önemsememe, görmeme, yok sayma durumu da Survivorship Bias ön yargısıdır.
- Oysaki bu durumun diş çürüklerine neden olduğunu; dişi çürümüş kişileri görseydiniz;
- Çeşitli hastalıklar geliştirmesi nedeniyle ameliyat olan kişileri görseydiniz;
- Mikrop kapması nedeniyle; bebeği rahimde ölmüş birisini görseydiniz;
- Yine aynı şekilde mikrop kapması nedeniyle erken doğmuş, yoğun bakımlık olmuş bebeği görseydiniz; vajinal akıntı nedeniyle, geç komplikasyon yaşayacak gruba odaklanarak, etkilenmiş devasa popülasyonu ihmal ettiğinizi, yok saydığınız anlayacaktınız.
- Survivorship Bias nedeniyle kötü sonuca ulaşmış olanları öğrenmeye katlanamama nedeniyle Survivorship Bias durumuna yakalanmak çok nadir durum değildir.
- Kötü sonucu yok sayarak, sadece sağlıklı doğmuş olanlara odaklanıp, gebeliğin kendi kendine hiç müdahale olmadan sağlıklı şekilde gidebileceği ön yargısına kapılıp
- Diş çürüğüyle gezmek
- İltihaplı gezmek
- Miyomlu rahime gebe kalmak
- Tedavi almadan gebe kalmak
- Hiç doktora gitmeden gebe kalmak,… ; bunlar neticesinde erken doğum, mikrobik doğum meydana geldiğinde, sadece başarıya ulaşmış olanlara odaklanarak, komplikasyon yaşayan devasa popülasyonu ihmal ettiğinizi, onlardan ders – tecrübe alınmadığını deneyimlemek çok nadir durum değildir.
- Rahim ağzı kanserinin oluşması için minimum 10 yıl vakit geçmesi gereklidir. Bu 10 yıl içinde belirgin akıntı, iltihap , ağrılar olmaktadır. Bu kadar belirgin şikayete rağmen , doktora takip tedavilere gelmeyip; rahim ağzı kanseri oluşunca doktora gelmek hem ”toplumsal kanıt kuramının” ciddi zararının realize edilmesi hemde başarana odaklanma ön yargısına tutulmaktır. Geç komlikasyon yaşayacak olanların, o anki yalancı sağlık durumuna aldanma yani Survivorship Bias ön yargısına kapılma neticesinde kanser olan kişileri ihmal etme çok yaygın durumdur.
- Yıllarca yaşanılan vajinal akıntılara; her kadında olur denildi, örnekleri çevresinde vardır.
- Yıllarca yaşanılan bel – kasık ağrılarına önem verilmedi, çünkü kadınsal durum denilerek normalleştirildi, çünkü çevresi de böyle yapıyordu, onları örnek aldı.
Survivorship Bias, Doğrulama yanlılığı ya da teyit yanlılığı, kişilerin kendi inançlarını, düşüncelerini ve varsayımlarını destekleyen ya da teyit eden bilgileri kayırma, dikkate alma, öne çıkarma eğilimidir.
Bu yanlılığa sahip kişiler inançlarına, düşüncelerine, varsayımlarına ters düşen, karşı duran, onlarla çelişen bilgileri ihmal, inkar , yok sayma eğilimi gösterir.
Hastalıksız gezene odaklanarak yaşamak hastalığınızı artırır.
Geç komplikasyon yaşayacak olana, şuan semptomsuz olup hasta olanın önerilerini dinlemek hastalığınızı artırır.
Bu konu hakkında şuan bu kadarlık giriş yapıyorum….
İlerleyen zamanlarda, yıllarda konuyu daha geliştireceğim…
Hastalıklarınızı normalleştirmeyiniz !
Hastalığa sabretmek sizi daha fazla yorar.
Herkese odaklanmayınız!
Başarana Odaklanma Hatası Nedeniyle Odaklandığınız Başarı, Sizi Hasta Edebilir !
Patolojik adaptasyonlar başarı değildir !
Kadın
Geleceğiniz Sizin ElinizdeBaşarana Odaklanma Hatası
DOKTOR
Başarana Odaklanma Hatası
