Kısırlık – İnfertilite – Jinekoloji

Kısırlık nedir ?

Genel olarak kısırlık, 1 yıl (veya daha uzun süre) korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamile kalamama (gebe kalma) olarak tanımlanır.

Kadınlarda doğurganlığın yaşla birlikte istikrarlı bir şekilde azaldığı bilindiğinden, bazı sağlayıcılar 6 ay korunmasız cinsel ilişkiden sonra; 35 yaş ve üstü kadınları değerlendirir ve tedavi eder.

Kısırlığı olan kadınlar, kısırlığı yönetme konusunda uzmanlaşmış bir jinekolog doktordan randevu almayı düşünmelidir. Doktor iki veya daha fazla spontan düşük olması olarak tanımlanan, tekrarlayan gebelik kaybı olan kadınlara da yardımcı olabilir.

Hamilelik, birçok adımı olan bir sürecin sonucudur.

Hamile kalmak:

• Bir kadının vücudu, yumurtalıklarından bir yumurta bırakmalıdır.
• Bir erkeğin spermi yol boyunca yumurta ile birleşmelidir (döllenme).
• Döllenmiş yumurta bir fallop tüpünden rahmin dışına doğru gitmelidir.
• Embriyo rahmin içine tutunmalıdır (implantasyon).
  Kısırlık, bu adımlardan herhangi biri veya birkaçıyla ilgili bir sorundan kaynaklanabilir.

Bozulmuş doğurganlık

Kısırlıkla ilgili bir durumdur ve hamile kalmakta veya hamileliği sonuna kadar taşımakta zorluk çeken kadınları ifade eder.

Kısırlık Yaygın mıdır ?

Evet. Amerika Birleşik Devletleri’nde, 15 ila 49 yaşları arasında, daha önce doğum yapmamış heteroseksüel kadınlaın yaklaşık 5’te 1’i (%19) bir yıllık denemeden sonra hamile kalamıyor (infertilite). Ayrıca, bu gruptaki yaklaşık her 4 kadından 1’i (%26) hamile kalmakta veya hamileliği sonuna kadar taşımakta (düşük doğurganlık) zorluk yaşamaktadır.

Kısırlık ve bozulmuş doğurganlık, bir veya daha fazla doğum yapmış kadınlarda daha az görülür. Bu grupta 15-49 yaş arası evli kadınların yaklaşık %6’sı bir yıllık denemeden sonra hamile kalamıyor ve %14’ü hamile kalmakta veya hamileliği sonuna kadar taşımakta zorlanıyor.

Kısırlık kadınların problemi midir?

Hayır, kısırlık her zaman bir kadının sorunu değildir. Hem erkekler hem de kadınlar kısırlığa katkıda bulunabilir.

Kadınlarda kısırlığın sebepleri nelerdir ?

Kadınların hamile kalabilmek için işleyen yumurtalıklara , fallop tüpüne ve bir rahime ihtiyacı vardır.

Bu organlardan herhangi birini etkileyen koşullar kadın kısırlığına katkıda bulunabilir. Bu koşullardan bazıları aşağıda listelenmiştir ve birkaç farklı test kullanılarak değerlendirilebilir.

• Yumurtalık fonksiyonunun bozulması (yumurtlamanın varlığı veya yokluğu ve yumurtalık “yaşının” etkileri)
• Bir kadının adet döngüsü ortalama olarak 28 gündür.
• 1. Gün, “tam akışın” ilk günü olarak tanımlanır.
• Her 21 ila 35 günde bir meydana gelen düzenli öngörülebilir dönemler muhtemelen yumurtlamayı yansıtır.
• Düzensiz regl dönemleri olan bir kadın muhtemelen yumurtlamaz.
• Yumurtlama, bir yumurtlama tahmin kiti kullanılarak tahmin edilebilir ve kadının adet döngüsünün 21. gününde progesteron düzeyini kontrol etmek için bir kan testi ile doğrulanabilir. Bir kadının yumurtalık fonksiyonunu değerlendirmek için birkaç test olmasına rağmen, tek bir test doğurganlığın mükemmel bir göstergesi değildir.
• Yumurtalık fonksiyonunun en sık kullanılan belirteçleri, adet döngüsünün 3 ila 5. günlerinde folikül uyarıcı hormon (FSH) değeri, anti-müllerian hormon değeri (AMH) ve transvajinal ultrason kullanılarak antral folikül sayımı (AFS) içerir.
• Yumurtalık işlevindeki bozulma, çeşitli koşullardan kaynaklanabilir ve bir doktor tarafından değerlendirilmeyi garanti eder.
• Bir kadın adet döngüsü sırasında yumurtlamadığında buna anovülasyon denir.
• Anovülasyonun olası nedenleri arasında şunlar bulunur:
  • Polikistik over sendromu (PCOS). PKOS, kadınların yumurtlamamasına veya düzensiz yumurtlamasına neden olan bir durumdur. PCOS’lu bazı kadınlarda, akne ve aşırı saç kaybına neden olabilecek yüksek testosteron seviyeleri vardır. PCOS, kadın kısırlığının en yaygın nedenidir.
  • Azalmış yumurtalık rezervi (DOR). Kadınlar sahip olacakları tüm yumurtalarla doğarlar ve yumurta sayısı zamanla doğal olarak azalır. DOR, belirli bir yaş için yumurtalıklarda beklenenden daha az yumurta kalması durumudur. Konjenital , tıbbi, cerrahi veya açıklanamayan nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. DOR’lu kadınlar doğal olarak gebe kalabilirler, ancak doğurganlık tedavilerine yanıt olarak daha az yumurta üreteceklerdir.
  • Fonksiyonel hipotalamik amenore (FHA). FHA, aşırı egzersiz, kilo kaybı, stres veya genellikle bu faktörlerin bir kombinasyonunun neden olduğu bir durumdur. Bazen anoreksiya gibi yeme bozuklukları ile ilişkilidir.
  • Hipotalamus ve hipofiz bezlerinin yanlış işlevi. Beyindeki hipotalamus ve hipofiz bezleri, normal yumurtalık fonksiyonunu koruyan hormonlar üretir. Hipofiz bezi tarafından çok fazla prolaktin hormonu üretimi (genellikle iyi huylu bir hipofiz bezi tümörünün sonucu olarak) veya hipotalamus veya hipofiz bezinin uygun olmayan işlevi, bir kadının yumurtlamamasına neden olabilir.
  • Erken yumurtalık yetmezliği (POF). Bazen erken menopoz olarak adlandırılan POF, bir kadının yumurtalıkları 40 yaşından önce başarısız olduğunda ortaya çıkar. Kemoterapi veya pelvik radyasyon tedavisi gibi belirli maruziyetler ve belirli tıbbi durumlar POF neden olabilse de, neden genellikle açıklanamaz. POF kadınların yaklaşık %5 ila %10’u doğal olarak gebe kalır ve normal bir hamilelik geçirir.
  • Menopoz . Menopoz, genellikle 50 yaş civarında meydana gelen yumurtalık fonksiyonunda doğal bir düşüştür. Tanım olarak, menopozdaki bir kadın en az bir yıldır adet görmemiştir. Birçok kadın sıcak basması, ruh hali değişiklikleri, uyku güçlüğü ve diğer semptomlar yaşar.
• Fallop tüpü tıkanıklığı (fallop tüplerinin açık, tıkalı veya şişmiş olup olmadığı)
  • Tıkanmış fallop tüpleri (tüp tıkanıklığı) için risk faktörleri arasında pelvik enfeksiyon öyküsü, rüptüre apendiks, gonore, klamidya, endometriozis dış simgesi veya önceki abdominal cerrahi yer alabilir.
  • Fallop tüpleri histerosalpingogram veya kromopertübasyon ile değerlendirilebilir.
  • Histerosalpingogram, rahim ve fallop tüplerinin bir röntgenidir. Bir radyolog veya jinekolog serviks yoluyla uterusa boya enjekte eder ve aynı anda boyanın fallop tüplerinden serbestçe hareket edip etmediğini görmek için röntgen resimleri çeker ve bunların açık olduğunu gösterir.
  • Kromopertübasyon, histerosalpingograma benzer, ancak laparoskopi sırasında ameliyathanede yapılır. Mavi renkli boya rahim ağzından rahime ve fallop tüplerinden geçirilir. Bu test, fallop tüplerinin açık olup olmadığını ve dilate olup olmadığını değerlendirmek için kullanılır.
• Rahim fiziksel özellikleri
  • Bir kadının semptomlarına bağlı olarak, uterus , fibroidler veya intrauterin yapışıklıklar, endometriyal polipler, adenomyozis ve uterusun konjenital anomalileri dahil olmak üzere diğer sorunları aramak için transvajinal ultrason ile değerlendirilebilir. Rahim ortamını daha fazla değerlendirmek için bir sonohistogram veya histeroskopi de yapılabilir.

Bir kadının kısırlık riskini ne artırır?

Kadın doğurganlığının azaldığı bilinmektedir.

Kadının 30-39 yaşlarında olduğu her 5 çiftten 1’i (%22) ilk çocuğuna hamile kalmakta sorun yaşarken, kadının 30 yaşından küçük olduğu her 8 çiftten 1’i (%13) bu soruna sahiptir.

Doğurganlık öncelikle yaşla birlikte azalmaktadır. Yumurta kalitesi zamanla düşer.

Ek olarak, yaşlı kadınların daha az yumurtası kalır ve doğurganlık sorunlarına neden olabilecek sağlık koşullarına sahip olma olasılıkları daha yüksektir.

Yaşlanma aynı zamanda bir kadının düşük yapma ve genetik anormalliği olan bir çocuğa sahip olma şansını da artırır.

Doğurganlığı azaltan diğer durumlar

• Sigara içmek.
• Aşırı alkol kullanımı.
• Fazla kilolu veya obezite veya zayıf olan kişiler.
• Aşırı kilo alımı veya kaybı.
• Amenore (olmayan dönemler) ile sonuçlanan aşırı fiziksel veya
• Duygusal stres.
• Amenore (olmayan dönemler) ile sonuçlanan aşırı fiziksel veya duygusal stres.

Çiftler doktora gitmeden önce ne kadar süre hamile kalmaya çalışmalıdır?

Bir kadının 30 yaşından sonra bebek sahibi olma şansı her yıl hızla azalır. Çoğu uzman, belirgin sağlık veya doğurganlık sorunları olmayan ve düzenli adet döngüleri olan 35 yaşından küçük kadınların doktora görünmeden önce en az bir yıl hamile kalmaya çalışması gerektiğini önermektedir.

• Bununla birlikte, 35 yaş ve üstü kadınlar için, çiftler 6 ay başarısız denemenin ardından bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
• 40 yaşın üzerindeki kadınlar daha acil değerlendirme ve tedavi aramayı düşünebilir.

Bazı sağlık sorunları da kısırlık riskini artırır.

Bu nedenle, aşağıdaki belirti veya semptomlara sahip çiftler, hamile kalmaya çalışırken sağlık kuruluşlarına başvurmayı geciktirmemelidir:

Kadınlar için:

• Düzensiz dönemler veya adet dönemlerinin olmaması
• Endometriozis
• Pelvik inflamatuar hastalık öyküsü
• Bilinen veya şüphelenilen rahim veya tüp hastalığı
• Birden fazla düşük öyküsü
• Yumurtalık rezervinin azalmasına zemin hazırlayan genetik veya kazanılmış durumlar (kemoterapi, radyasyon)

Doktorlar, bir kadının ve eşinin doğurganlık sorunları olup olmadığını nasıl anlayacak?

Doktorlar, her iki partnerden de tıbbi ve cinsel öykü toplayarak başlayacak. İlk değerlendirme genellikle bir semen analizini, bir tüp değerlendirmesini ve yumurtalık rezervi testini içerir.

Doktorlar kısırlığı nasıl tedavi eder?

Kısırlık, ilaç, cerrahi, intrauterin tohumlama veya yardımcı üreme teknolojisi ile tedavi edilebilir.

Çoğu zaman, ilaç ve intrauterin tohumlama aynı anda kullanılır. Doktorlar, aşağıdakilere dayanarak kısırlık için özel tedaviler önermektedir:

• Kısırlığa neden olan faktörler.
• Kısırlık süresi.
• Kadının yaşı.
• Her bir tedavi seçeneğinin başarı oranları, riskleri ve faydaları hakkında danışmanlık verildikten sonra çiftin tedavi tercihi.

Kadınlarda kısırlığı tedavi etmek için kullanılan bazı yaygın ilaçlar şunlardır: