Yumurta Dondurma İşleminin Zararları

Oosit Kriyoprezervasyonu (Yumurta Dondurma)

Bu yazımızda yumurta dondurma olarak da bilinen oosit kriyoprezervasyonu dünyasına BİRAZ değineceğiz. Bunun ne olduğunu, içerdiği teknikleri, farklı türlerini, faydalarını ve bu prosedürle ilgili riskleri tartışacağız.

Yumurtalıkların hormonal uyarımını, transvajinal yol ile alımını ve elde edilen canlı yumurtaların vitrifikasyon¹ yoluyla dondurulmasını içeren bir süreç olan yumurta dondurma, doğurganlığın korunmasında devrim yarattı. Dondurarak saklama koruyucuları ve ultra hızlı soğutmayla vitrifikasyon , erime sonrası oosit sağkalımını ve gebelik oranlarını önemli ölçüde artırır. ²

• Oosit sağkalımı (%90-%97),
• Fertilizasyonu (%71-%79) ve
• Çözülme sonrası implantasyon oranlarını (%17-%41) bildirmektedir; bu da %4,5’lik bir klinik gebelik oranına karşılık gelmektedir.

Özellikle, başarı oranları, donma sırasındaki anne yaşıyla birlikte azalıyor; 38 yaşın altındakiler için canlı doğum oranı %2 ila %12 arasında değişiyor. Yumurta dondurmanın umut vaat etmesine rağmen başarılı bir hamileliği veya canlı doğumu garanti etmez. Bu seçeneği düşünen bireylerin başarı oranlarını ve işlemin sınırlamalarını tam olarak kavramaları önemlidir.

Oosit Kriyoprezervasyonu (Yumurta Dondurma): Tanım

Oosit kriyoprezervasyonu, yumurtaların dondurularak saklanması işlemidir. Bu sayede, kadınlar ilerleyen yaşlarına kadar doğal yollarla hamile kalabilmektedir. Genellikle fertilitenin korunması veya ileri yaşta çocuk sahibi olma amacıyla tercih edilmektedir. Bunların fışında;

• Henüz kemoterapi veya radyoterapiye başlamamış kanser teşhisi konmuş olanlar (Kemoterapi ve radyoterapi, yumurta hücreleri için toksiktir ve canlı yumurta miktarını azaltır. Bu durumda, yumurta dondurma yumurtaları korumak için kullanılabilir.)
• Embriyo dondurmayı bir seçenek olarak düşünmeyen yardımcı üreme teknolojileri ile tedavi görenler
• Yumurta hücresi dondurma, embriyo dondurma uygulamasına dini veya etik nedenlerden dolayı karşı çıkan kişiler için bir seçenektir. Bu şekilde, fazladan embriyo oluşturulmaz ve kullanılmayan dondurulmuş embriyoların imha edilmesi gerekmez.
• Ayrıca, erken menopoz aile geçmişi olan kadınlar, daha erken bir başlangıçta kötüleşebilecek canlı yumurtaları korumak için üreme kapasitelerini koruma konusunda ilgili olabilirler.
• Turner sendromu, frajil X sendromu, X kromozom mutasyonları, Endometriozis, Azalmış rezerv durumunda

Oosit Kriyoprezervasyonu (Yumurta Dondurma): Teknikler

Bu işlem genellikle hormon tedavisi ile yumurtaların hormonlar ile olgunlaşması sağlandıktan sonra gerçekleştirilir. Yumurtalar daha sonra dondurularak sıvı azot tanklarında muhafaza edilir. Dondurulmuş yumurtalar ilerleyen zamanda çözülerek kullanılabilir.

• Yumurta, insan vücudundaki en büyük hücredir ve büyük miktarda su içerir. Yumurta dondurulduğunda, oluşan buz kristalleri hücrenin bütünlüğünü bozabilir. Bunu önlemek için, yumurta dondurulmadan önce dehidrate edilmelidir. Bunun için hücre içindeki suyu değiştiren ve buz kristallerinin oluşumunu engelleyen kriyoprotektanlar kullanılır.
• Yumurtalar (oositler), kontrollü bir hızda, yavaş dondurma yöntemi veya vitrifikasyon olarak bilinen daha yeni bir hızlı dondurma işlemi kullanılarak dondurulur.
  • Yavaş dondurma geleneksel olarak yumurtaları kriyoprezerve etmek için en yaygın kullanılan yöntem olmuş ve dünya genelinde donmuş yumurtalardan doğan en çok bebek bu yöntemle doğmuştur. -7, -36 ve -196 dereceye kademe kademe soğutma yapılır.
  • Vitrifikasyon (ultra-hızlı dondurma) çok daha hızlıdır ancak daha yüksek kriyoprotektan konsantrasyonlarının eklenmesini gerektirir. Vitrifikasyonun sonucu, buz kristallerinden arınmış katı cam benzeri bir hücredir.

Kriyoprotektanlardan olan Dimetil sülfoksit (DMSO) sitotoksik olarak rapor edilmiştir ancak bu etkiler 0°C’de minimaldir, bu nedenle dimetil sülfoksit oositlere eklenmeden önce soğutulmuştur. (DMSO ayrıca ciltten, tırnaktan verilen bileşiklerin emilimini artıran maddedir.).

Krioprotektanlar iki ana kategoriye ayrılır:

1. Penetran Krioprotektanlar: Hücre zarından geçerek hücre içi suyu yer değiştirirler. Örnekler:
   • Dimetil sülfoksit (DMSO)
   • Gliserol
2. Non-penetran Krioprotektanlar: Hücre zarından geçmezler, hücre dışı suyu yer değiştirirler.
   • Sükroz
   • Polietilen glikol (PEG)

Oosit Kriyoprezervasyonu (Yumurta Dondurma): Çeşitleri

Oosit kriyoprezervasyonu ile dondurulan yumurtalar, embriyolar veya diğer cinsiyet hücreleri gibi çeşitli şekillerde saklanabilir. Ayrıca, tek yumurta dondurma ve çift yumurta dondurma gibi farklı seçenekler de bulunmaktadır.

Oosit Kriyoprezervasyonu (Yumurta Dondurma): Faydaları

Bu yöntem sayesinde kadınlar ilerleyen yaşlarına rağmen doğal yollarla anne olma şansına sahip olabilirler. Ayrıca, kanser tedavisi gibi zararlı etkileri olan durumlar sonrası da bu yöntem kullanılarak fertility korunabilir.

Oosit Kriyoprezervasyonu (Yumurta Dondurmanın): Riskleri

Yumurta dondurmanın en önemli tıbbi risklerinden biri yumurtalık uyarımından (OHSS) kaynaklanabileceklerdir. Hafif ila orta dereceli yumurtalık hiperstimülasyon sendromu, pıhrı atması, yorgunluk, bulantı, baş ağrısı, karın ağrısı, meme hassasiyeti ve irritabilite yapabilir. Nadir durumlarda, ölümle sonuçlanabilir.

Yumurtalık uyarılmasının meme, rahim ve diğer kanser riskini artırabileceği öne sürülmüştür. Çünkü hormonlar inanılmaz derecede yükseliyor.

Dondurulmuş – çözülmüş yumurtalarını kullanarak gebelik elde etmeye çalışan kadınlar, tüp bebek tedavisinin risklerine maruz kalacaktır. Bu riskler arasında çoğul gebelik, gebelikle ilişkili yüksek tansiyon, prematüre doğum, sezeryan doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebekler, doğumsal yapısal anormalliklerde hafif bir artış yer alır. Ancak, bu riskler kadının sağlık durumuna bağlı olarak geniş ölçüde değişir ve doğumda maternal yaş arttıkça artar. Evrende hangi madde olursa olsun; donma ve çözünme olayı malzemeyi deforme etmektedir. Bu malzemenin doğasında olan bir şeydir ve sıfırlanamaz.

Pelvik enfeksiyon, intraperitoneal kanama veya yumurtalık torsiyonu gibi diğer akut komplikasyon riski vardır ama düşüktür. Çünkü yumurtaların toplanma işlemi cerrahi bir aspirasyon işemi olduğundan enfeksiyon riski barındırmaktadır.

Dondurma ve çözme süreçlerinde de başarısızlık riski bulunmaktadır. Evrende bilinen en düşük sıcaklık yani Mutlak sıfır değeri −273.15°C  dir. Bunun olduğu bir yer yoktur. Bu dereceye soğutulma insan eliyle gerçekleştirilemez. Bu derece malzeme içerisindeki atomların ve alt parçacıklarının birbiri üzerinde akışı durmaktadır. Yani bu sıcaklıkta herşey durmakta ve sosuza kadar bekleme gerçekleşebilir. Ama insan oğlunun bu sıcaklığa erişebilmesi imkansızdır. Dondurma işleminde −273.15°C olmadığı için, yumurtalık dondurma işleminde, genellikle -196°C civarında ultra düşük sıcaklıkta sıvı azot kullanılarak yapılır. Bu sıcaklık, yumurtalık hücrelerinin metabolizmasını mümkün olabildiğince durdurarak donmuş bir halde muhafaza edilmesini sağlar. Bu şekilde, yumurtalık hücreleri uzun süreler boyunca saklanabilir ve istendiğinde çözülerek kullanılabilir. İşte bekleme uzadıkça, bozunma – bozulma kaçınılmazdır.

Dondurulmuş – çözülmüş yumurtanın parthenogenetik aktivasyon sergilemesi minimal olsada gözlenebilir.

Dondurma ve çözme süreçlerinde mikrotübül yapıları deforme olabilmektedir. Mikrotübüller bozulunca ardışık hata silsileleri gelir.

Yumurta dondurma işlemini talep eden kadınların optimalin optimalinde jinekolojik kondisyonu sağlandıktan sonra, bu toplanmak istenen yumurtaların içerisinde bulunan mitokondrilerinde kalitelerinin artırılması (heteroplazmik mitokondriler yok edilmeli veya azaltılmalı, …) için çok çok özel yaklaşımlar sergiledikten sonra, yani her şey optimize edildikten sonra yumurtalar toplanarak dondurulmalıdır. Yani sağlıklı yumurtalar ve sağlıklı mitokondriler ortaya çıkarılınca bu işlem yapılmalıdır. Hormonları verip, yumurtaları toplayıp sonra bunları soğuk tanklara koymak yeterli değildir. İşte burada ayrı bir Jinekoloji sanatı devreye girmektedir.

Oosit kriyoprezervasyonu, ilerleyen yaşlarda anne olma şansını arttıran bir yöntem olarak kadınlar arasında popüler hale gelmektedir. Bu yöntem sayesinde fertilitenin korunması ve çocuk sahibi olma planlarını ertelemek isteyen kadınlar için uygun bir seçenek olabilir. Ancak, her tıbbi işlemde olduğu gibi, bu yöntemin de bazı riskleri bulunmaktadır. Bu nedenle, bu kararı verirken dikkatli olmak ve uzman bir doktora danışmak önemlidir.

Kadın Hasta İse Evde Huzur Yoktur

Jinekolog’dan İkazlar ⚠️