İnsan Maksi̇mum Yaşam Süresi̇ 104 Yıl ?

Uzun Yaşam & Jinekoloji

Bizlere en yakın atalarımız olan Homo saphiens , Homo neanderthalis , Homo Denisovansın

ortalama yaşam ömrü

38 yıl olduğu düşünülmektedir.

Kadın bedeninde en hızlı yaşlanan organ vajinadır. Overlerin rezervi azalmaya başladığında en fazla vajina bundan etkilenmektedir.

Malzemenin doğası gereği yaşlanma engellenememektedir. Hatta malzeme yaşlandıkça deformasyon gelişmekte; gelişen deformasyonda yaşlanmayı artırmaktadır. Uzun yaşama konusuna birde jinekolog açısından bakmanızı tavsiye ederim.

Malzemenin

** yorulması,
** yorulmuş olması

Mutasyonunun gelişmesinde bulunmaz nimettir.

Köşelenme & Stress Birikimi:

Ardışık & süreğen tamir döngüsü;
** malzemede yorgunluğa,
** yorgun malzemede köşelenmeye,
** köşelenmiş alanlar İse yoğun stress noktalarına evriliyor.

Yukarıdaki ucube cümle, iyileşemeyen kadınları, teknik olarak tanımlamaktadır.

İltihap – enfeksiyon seni mahvediyor.

Portevin Le Chatelier Etkisi
(dinamik gerinim yaşlanması)

** Yaşlanma → Deformasyonu ↑
** Deformasyon → Yaşlanmayı ↑

Coffin Manson Kanunu; 
(Düşük Döngü Yorgunluğu)

Kırık, çatlak, deformasyon, boşluk gibi yapısal kusur İçermeyen malzemeler, yaşamış oldukları maksimum – minimum aralıklardaki döngüler nedeniyle yorulur,  Malzemede Yorgunluk gelişir. Buna Yaşlanma – Yıllanma denir.

Portevin Le Chatelier Etkisine bağlıda
** Yaşlanma → deformasyonu ↑.
** Deformasyon → Yaşlanmayı ↑.

Eğer kişi bunları öenemsememiş, çevreside aynısı İse duyulan cümleler şunlardır.
** Hiç hastalığı yoktu !
** Çok sağlıklıydı !

İşleyen demir pas tutmaz

Yuvarlanan taş yosun tutmaz.

Ama, Coffin Manson der ki,
**yorulur,
yoruldukça yıpranması ↑

yani hastalık kaçınılmazdır.

Sorunu devasa yapmadan gel !

Hareketli Resim Gif’i Yükle

Doğal ömrümüz 100 yıl ve ötesine uzanacak

Yaşam beklentisi sadece son 100 yılda büyük hızla arttı. Geçen yüzyılın başında insanlar Dünya gezegenin de sadece 45 ila 50 yıl yolcu olarak bekleyebilirdi. Bugün, dünyanın birçok yerinde 75 – 80 lere ulaşmış ortalama insan ömrü vardır. İlerlemenin hızı, gelecek teknolojilerin vaatleri göz önüne alındığında, eğilimin devam etmesini beklemek mantıklı görünüyor. Bugün çoğumuzu öldüren kalp hastalığı, kanser, nörodejeneratifü, romatolojik gibi hastalıklar büyük oranda azalacak yada ortadan kaldırılacak.

Özellikle ~104 yaş civarında plato oluşmakta; şuan insan yaşam ömrünün üst sınırı gibi durmaktadır. Bazı bilim adamları ihtiyatlı şekilde insan vücudunun 120 – 150 yıla kadar yaşamaya yeterli kaynağa (kan hücresi lökositlerin kendisini tüketme – bitirme istatistiği yapılmış) sahip olabileceğini öne sürmektedir. Bunu maksimum 115 yıl ile sınırlayanlar da vardır.

Şimdi 100 lü yaşları konuşuyoruz ama Roma İmparatorluğu vatandaşı yaklaşık 25 yaşına kadar yaşamayı bekleyebilirdi. Ortalama yaşam sürelerinin kısa olmasının nedenleri birçok insanın bebeklik veya çocukluk döneminde ölmesi, salgın hastalıklar, besin eksiklikleridir.

John Laing Leal 1908’de ABD içme suyu kaynağının (baraj!) klor kullanarak ilk dezenfeksiyonunu tasarlamaktan, uygulamaktan sorumlu olan Amerikalı doktor + su arıtma uzmanıdır. Klorlama ile tifo vakalarını bitirmiştir. Çalışmış olduğu şirketin sorumluluğundaki barajı gizlice klorlaması ile kimyasal dezenfeksiyonun yaygınlaşmasını sağlamıştır. Yaptığı işin faydaları görülünce mahkeme hakimi tarafından sembolik ceza ile cezalandırılmış ama yaptığı çığır acıcıydı. İçme sularının dezenfekte edilmesi; insan ömrünü uzatan önemli adımlardan birisidir.

Anne Karnında Mikrop Kapmak Ve Tifolu Marry Mallon

Kontrolsüz Menopoz Tarumar Eder

Menopoz nedir?

Malzemede Yorulma – Kadın ☎️ 05467740159

Rahim 1 Günde Sarkmaz !

Bebeğe Mikrop Bulaşması – Korioamnionit

Jeanne Calment adlı Fransız kadın 122 yıl 164 günlük yaşam süresiyle yaşı belgelenen en yaşlı insandır. Dördüncü sırada, en küçük çocuk olarak doğmuştur. Tek çocuğu vardır. Eğer yeterli menopozal destek alsaydı 122yaşın üzerine çok rahat şekilde çıkacağını düşünmekteyim, çünkü osteoartrit, osteoporoz, femur kırığı gibi jinekolojik bağlantıları olabilen hastalıklar ile mücadele ettiğini , yapılan muayenelerinde her zamanki gibi jinekolojik durumunu gösterir 1 tane tespit yapılmadığını gördüm. Ölüm nedeninin belli olmadığı yazılmakla beraber jinekolojik kaynağın yine göz ardı edildiği ortadadır.

Jeanne Calment ; az doğum sayısı , 45kg olması (kalori kısıtlı diyete sürekli devam etmesi), kullanmış olduğu kırmızı şarap (resveratrol etkisi de var), sigaranın Hormesis etkisi göstermesi; zengin müreffeh toplumun içinde yaşamış olması, genetik ömür potansiyelini iyi şekilde kullandığını düşündürmüştür.

En uzun süre yaşamış insanlar listesi nin ilk 10 sıranın tamamını kadınlar oluşturmaktadır. İlk 10 içerisinde 4 adet japon olması ilgi çekicidir.

İnanırsan hiç jinekolojik problem yok = İHJPY

İ-NA-NIR-SAN -!

Kane Tanaka‘nın prematür olması ve çoklu doğum öyküsü kanser durumunu tetiklemiş olabilir fakat geçirmiş olduğu tedavi amaçlı radikal cerrahilere mükemmel adaptasyon sergilediğini; adaptasyonun doğal kalori kısıtlaması yaratarak (obesite cerrahisi gibi düşünün) kendisine uzamış ömür olarak döndüğünü düşünüyorum. Daha fazla ömür süresine rahatlıkla erişebileceğini de düşünüyorum; mükemmel jinekolojik konfor alanına sahip olsaydı ( jinekolojik bakım, menopozal renovasyon)!, fakat jinekolojik komfor alanı ile ilgili veri yoktur.

Marie-Louise Meilleur‘ un 12 doğuma rağmen sıralamada kendisine yer bulması muhteşem başarıdır. Buradaki asıl etmenin yumurtalık rezervinin doğumlar, bitmek bilmeyen (12 adet) bebek emzirme süreleri nedeniyle korunmasıdır. Her çocuğu 38 haftada doğursa, minimum 6 ay emzirse ömrünün 15 yılında (minimum , 12 ay emzirse 25-30 yıla çıkabilir) yumurtalık rezervini korumuştur, korunmuş over rezervini muhtemelen geç menopoz evresinde kullanmıştır. Ek olarak zayıf olması nedeniyle kalori kısıtlı diyete riayet ettiğini de düşündürmektedir. Trombüs nedeniyle ölmüş olması, 12 doğum öyküsü; kendisinde ömrünü sonlandıran jinekolojik enfeksiyöz – enflamatuar sürecin olduğunu bende düşündürmüştür. Ellerinde romatolojik bulguların olması ölümünde tetiği çeken yerin; genital bölge olduğunu tekrardan düşündürmüştür.

Listeye giren tüm kadınları incelediğim de; tamamın da jnekolojik sağlıkları ile ilgili en ufak bilgilerin olmaması; yazılarımda hep bahsettiğim genital inkar olayının tüm medeniyetlerde çok yaygın olduğunu , jinekolojik problemlerin görmezden gelindiğini tekrardan göstermektedir. Mesela Chiyo Miyako solunum yetmezliğinden öldü deniyor ama; kısa boylu olması, 2 çocuk doğurması nedeniyle doğum hasarı aldığını, bunun uzun vadede menopozun kronik etkileriyle birleşince solunum yetmezliğini kolaylaştıran etkenlere zemin hazırladığını düşünüyorum.

Misao Okawa içinde aynı şeyleri düşünüyorum.

Kraliçenin mükemmel bakım – konfor alanında olduğu yadsınamaz. Kilosunu daimi şekilde koruması mükemmel kalori kısıtlaması uyguladığını gösteriyor. Fakat şunu hiç unutmayın ! kadınlar ne olursa olsun, kraliçe bile olsa her zaman genital inkara meyillidirler. Kraliçenin ilk doğumunun travmatik olması (alaca karanlık anestezisi eşliğinde vakum doğum) kendisini her izlediğimde jinekolojik hastalığa sahip olduğunu hissetmişimdir. Zaten sonraki doğum sezaryanla olmuştur. Yani kraliçenin canı yanmıştır. Menopozun ilerlemesi ile postür bozukluğunun, hareket yavaşlamasını herkes gibi bende ekranlardan gözlemledim, kraliçenin potansiyel ömrüne neden varamadığına emin oldum.

İyi belgelenmemiş Ama en sık alıntılanan uzun yaşayan vakaların üçü şunlardır:

• Kasım 1635’te iddia edilen 152 yaşında ölen Thomas Parr;
• Aralık 1670’te iddia edilen 169 yaşında ölen Henry Jenkins;
• 1604’te iddia edilen 140 yaşında ölen Desmond Kontesi Catherine

Konu uzun ömür ise Li Ching-Yuen olmazsa olmazdır, kesinlikle bahsedilmelidir.

Kaplumbağa – Güvercin – Köpek stratejisi

Time dergisinde kendine yer bulmuş, sıra dışı ömre sahip çinli bitki uzmanıdır. Kendisi 130 yaşında iken 500 yaşında tek başına inzivada yaşayan başka uzun ömürlü kişi tarafından esneme – nefes alma egzersizleri (Baguazhang ve Qigong); bunlarla koordineli ses çıkarma, beslenme eğitimleri alarak; bunları da 120 yıl boyunca düzenli – günlük yaptığı, Li Ching-Yuen ‘in disiplinini uygulayanlar tarafından belirtilmektedir.

Kalbinizi sakin tutun, kaplumbağa gibi oturun, güvercin gibi neşeli yürüyün ve köpek gibi uyuyun.

Uzun Ömrün Sırrı- Li Ching-Yuen

Li Ching-Yuen, diğer Çin bitkilerinin yanı sıra lingzhi, goji berry, yabani ginseng, he shou wu, gotu kola satan şifalı bitki uzmanı olarak çalıştı. Otlar ve pirinç şarabıyla beslendi.

Uzun ömürlülüğün kalıtımı ile ilgili pek çok bilgi, soyluların, toprak sahibi eşrafın soy kütüğü kayıtlarının incelenmesinden elde edilmiştir. Bunlardan yola çıkılarak şu sonuç görülmüştür;

uzun ömürlü birisinin çocuğunun yaşam beklentisi; kısa ömürlü başkasının çocuğunun yaşam beklentisinden daha uzundur. Mevcut örüntüyü hayat sigortası kayıtları da destekler; poliçe yazıldığında anne – babası hayatta olan sigortalıların, poliçe yazıldığında anne – babası ölmüş olanlara göre daha uzun yaşadığını göstermiştir

İnsanlarda Yaşam Süresini Etkileyen faktörler

• Sağlık faktörü (özellikle obstetrik jinekolojik sağlık faktörleri )
• Beslenme
• Yaşam tarzı
• Aşılama
• Bebek, çocukluk ölüm oranı
• Kazalar
• Hastalıkların prevalansı
• Salgın/pandemi, öngörülemeyen felaketler vb. ile ilgili olabilecek diğer bazı faktörler.

Dünyadaki bazı ölüm nedenleri

• Kalp rahatsızlıkları
• Kanser
• Serebrovasküler hastalıklar
• Alt solunum yolu hastalıkları (kronik)
• Kazalar
• Diyabet
• Zatürre/Grip
• Alzheimer hastalığı bunama
• Kronik böbrek yetmezliği
• Ölüm sebeplerinde neredeyse jinekolojik hastalıklar hiç yoktur, yazılmaz !

İnanırsan Vajina
** Hiç Hasta Etmiyor

VAJİNA Hiç Ama Hiç;
** Beyin Kanaması Yapmıyor
** Kalp Krizi Yapmıyor
** Eklem Hasarı Yapmıyor
** Nörolojik Hastalık Yapmıyor
** Psikiyatrik Hastalık Yapmıyor
** Şeker Hastalığı Yapmıyor
** Hızlanmış Yaşlanma Yapmıyor
** Kısırlık Yapmıyor
** …………. Yapmıyor

Vajinaya Bağlı Hiç Ölende Yok !

Gompertz – Makeham ölüm yasası

1825’te Benjamin Gompertz, yaşla birlikte ölüm oranlarında üstel artış olduğunu öne sürdü.

Gompertz-Makeham ölümlülük yasası, insan ölümlülüğünün yaş dinamiklerini, yaklaşık 30 ila 80 yaş arasındaki yaş penceresinde oldukça doğru şekilde tanımlar. Daha ileri yaşlarda, bazı çalışmalar ölüm oranlarının daha yavaş arttığını bulmuştur – bu, yaşamın ileri dönemindeki ölümlerde yavaşlama olarak bilinen olgudur.

İnsan Gelişim Dönemleri

• Doğum öncesi dönem – Gebe kalmayla başlar, embriyo tarafından rahim duvarlarına implantasyon (yuvalanma) yoluyla devam eder, doğumda sona erer. En önemli, en kırılgan dönemdir.

• Bebeklik – yürümeye başlayan çocukluk dönemi – Doğumla başlar, 2 yaşına kadar devam eder.
• Erken çocukluk dönemi – İki yaşında başlar, 6 yaşına kadar uzanır.
• Orta – geç çocukluk dönemi – 6 yaşında başlar, ergenliğin başlangıcına kadar devam eder.
• Ergenlik Dönemi – Ergenliğin başlangıcından 18 yaşına kadar başlar.
• Beliren yetişkinlik dönemi – 18’de başlar, 25’e kadar sürer.
• Erken yetişkinlik dönemi – 25 yaşında başlar, 40 ila 45 yaşına kadar sürer.
• Orta yetişkinlik dönemi – 40-45 yaşında başlar, 65 yaşına kadar sürer.
• Geç yetişkinlik dönemi – 65 yaşında başlar

Uzun Yaşamda Hücre Kalitesinin Önemi & Mitokondri – Mitofaji – Otofaji Nedir ?

Bak burası en zor yer, burayı anlarsan, canavar gibi mitokondrilerin var demektir.

Uzun yaşamın sırrı kadında (annende ) gizlidir. Kadının overleri yani yumurtalıkları – genital sistemi mükemmel sağlıklı olmalıdır çünkü yumurtaların içlerinde enerji fabrikalarımız yani mitokondriler depolanmıştır. Daha fazla oku.

Kabaca mitokondri + Enerji(=ATP)

Mitokondriyal Disfonksiyon

Mitokondriyal destekler

Mitokondriyal kalıtım + Kadının Önemi

Mitokondrilerin sebep olduğu hastalıklar

Mitokondri nakli – mitokondriyal donasyon

Yumurtaların erken yaşlanmasına neden olan kadın hastalıkları + heteroplazmi

Mitokondri & Gebelik

Kadın Yumurtalığı Neden Karın İçinde ?

Amaç Neyi Korumak ? Uzun Ömür’e Etkisi Nedir ?

Mitokondri; somatik hücrelere göre 10-15 kat daha fazla hasara yatkındır.

• Mitokondriler de güçlü tamir mekanizması yok + histon yok + ROS sızması var.
• Yaşlanmayla/streslerle/enflamasyonla heteroplazmi (mitokondriyal disfonksiyon , mtDNA mutasyonları=yaşlanma) artıyor.
• Aynı mitokondride çoklu kopya olması da heteroplazmi durumunu artırıyor.

Metillenme Genomik Frendir.

• Folik asit eksikliğinde, kronik enfeksiyon inflamasyon ( kronik PID, kronik vajinal akıntı, endometriozis,…) mevcudiyetinde folik asit rezervlerinin aşırı kullanımı nedeniyle folik asit daha da azalacaktır.
• Bundan dolayı PGC lerinin(overlerdeki yumurtaların) yetersiz metilasyonu (frenlenememesi , hasara – mutasyona açık kalması) nedeniyle, PGC de heteroplazmik mtDNA birikmesi, siz daha doğmadan, annenizin overlerinde bulunan PGC lerde başlayabilir. Yani yaşlı yumurtadan oluşmuş olabilirsiniz.

Anneniz gibi sizde kronik enfeksiyon inflamasyon ( kronik PID, kronik vajinal akıntı, endometriozis,…) yaşama döngüsüne siz de aynen devam ettiğinizde; mitokondriyal kalıtım nedeniyle, kümülatif eşik (%50, kmilerine göre %80) heteroplazmi seviye aşıldığında hastalıklar, erken yaşlanma başlayacaktır.

Sperm mitokondrisi fetusa hiç ama hiç geçmiyor; testislerin ekstra korumaya ihtiyacı yok, o yüzden dışarıdalar. Yumurtalıkların karın içerisinde olması; çoğalma hücrelerinin içerisindeki mitokondrileri korumaktadır. Çünkü mitokondriler normal hücrelere göre 10 – 15 kat daha hızlı mutasyona uğrayabiliyor. Daha fazla bilgi.

Mitofaji

Mitofaji ise özellikle mitokondri adı verilen hücre içi organellerin seçici otofaji yoluyla ortadan kaldırılmasını ifade eder.

Mitofaji süreci, genellikle hücredeki mitokondri hasarının tanınması, seçici bozulması, sonra geri dönüşümüyle karakterizedir. Aşağıda mitofaji sürecinin temel adımları verilmiştir:

1. Hasarın Tanınması: Hücre içindeki mitokondrilerde hasar veya disfonksiyon meydana geldiğinde, hasarlı mitokondrilerin tanınması başlar.Genellikle mitokondriyal DNA (mtDNA) hasarını veya mitokondriyal içeriğin değişikliklerini algılayan özelleşmiş proteinler, mekanizmalar tarafından gerçekleştirilir.
2. Mitofagozom Oluşumu: Hasarlı mitokondriler, otofagozomlara benzer şekilde otofagozomlarla çevrili mitofagozom adı verilen yapılarla hapsedilir. Mitofagozomlar, özelleşmiş mitofagozom proteinleri, membranları aracılığıyla hasarlı mitokondriyi sarar.
3. Füzyon – İzolasyon: Mitofagozomlar, otofagozomlardan farklı, hedef mitokondriyi izole etmek, sağlıklı mitokondrilerden ayırmakta füzyon adı verilen adımı içerir. Füzyon adımı, hasarlı mitokondriyi sağlıklı mitokondrilerden ayrı yapıya dönüştürür. Bottle neck etkisi
4. Sindirim – Geri Dönüşüm: Mitofagozomlar, izole edilen hasarlı mitokondri içeriğini lizozomlarla birleştirir. Hasarlı mitokondrinin içeriği, lizozomlar tarafından sindirilir, moleküler bileşenleri temel yapı taşlarına ayrılır. Temel yapı taşları sonra hücre tarafından enerji üretimine, yeni mitokondrilere geri dönüştürülür.

Mitofaji, hücrelerde mitokondriyal kalite kontrolünün sağlanmasında önemli rol oynar. Hasarlı, disfonksiyonel mitokondrilerin (heteroplazmik olanların) seçici ortadan kaldırılması, hücrelerin enerji üretimi, hücresel homeostazının sürdürülmesinde kritik öneme sahiptir. Ayrıca, mitofaji sürecinin bozulması, mitokondriyal hastalıklar, diğer hücresel bozukluklarla ilişkilendirilebilir.

Mitokondri – yumurta – yaşam konusunda biraz teknik bilgiye girelim…

PGC: Primordiyal germ hücresi= İlk ham kök hücreler

Kalori Azaltarak Ömrü Uzatmak ?

Besin gereksinimlerini karşılarken kalori alımını %20-30 oranında azaltmanın insanlarda kanser, kardiyovasküler hastalık, bunama, diyabet gibi yaşlanma hastalıklarını iyileştirdiği bulunmuştur. Kalori kısıtlaması ile mitokondriyal disfonksiyona sebep olan heteroplazmik mitokondrilerin yok olduğu veya sayılarının azaldığı düşünülmektedir (mitofaji).

Bir laboratuvarda farelerin aç kalmasıyla başlamakta. 1934’te, Cornell Üniversitesi’ndeki bilim adamları, laboratuvar farelerini neredeyse açlıktan ölmeye yakın, diyete sokarak yaşam sürelerini kabaca iki katına çıkardıklarını duyurdular. Bulgu, geleneksel tıbbi bilgeliğin karşısında uçuyor gibiydi. Ne de olsa doktorlar, iskorbütten raşitizme kadar bir dizi hastalığın nedeni olarak beslenme yetersizliklerini parmakla göstermişti. Ancak takip eden yıllarda, kısa süre sonra ‘kalori kısıtlaması’ olarak adlandırılan benzer deneylerin, maya hücreleri, meyve sineklerinden hamster – köpeklere kadar diğer organizmaların ortalama yaşam sürelerini uzattığı gösterildi.

Wisconsin Ulusal Primat Araştırma Merkezinde laboratuvar farelerine benzer şekilde; insana benzer özellikleri olan rehesus maymunlarına yaklaşık 27 yıl süren %30 kalori kısıtlaması yapılmış , şunlar bulunmuştur;

• Yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan hastalıkların daha az görüldüğü
• Kanser, diyabet, kalp hastalığı normal diyet alanlara göre da az olması
• Kalorik kısıtlama deneyleri sadece yaşam süresini uzattığını değil , sağlıklı yaşam süresini uzattığını göstermesi de önemlidir. Yapılan çalışmaya alternatif olarak yapılan bazı çalışmalarda yaşam süresinin artmadığını ama sağlıklı yaşam süresinin arttığının tekrardan gösterilmesi önemli olmuştur.

Naziler tarafından 2. dünya savaşında, kamplarda kalori kısıtlaması yapılan insanlarda; kanser, nörolojik hastalık, immünolojik hastalıkların görülmemiş olması da diyette kalori kısıtlamanın sağlıklı yaşam süresinde önem arz ettiğini akla tekrar getirmektedir.

Fransız Paradoksu – Taklit Kalori Kısıtlaması

Kalori kısıtlamasını taklit etmenin anahtarı olabilecek madde; üzüm, bitter çikolata, antep fıstığında, diğer bazı bitkilerin kabuklarında bulunan bileşik olan resveratrol‘dür. Bazı bilim adamları, ‘Fransız paradoksu’ olarak bilinen, düzenli ölçülü miktarda kırmızı şarap içmenin kişinin sağlığına iyi olabileceğine dair çokça söylenen kanıtın arkasında resveratrol olduğuna inanıyor.

Telomerler & Hayflick Sınırı

Hayflick limiti , Amerikalı anatomist Leonard Hayflick tarafından ortaya atılmıştır.

Hayflick 1 fetustan, 25 adet fibroblast hücre zincirini alıyor (dışarıdan hiç yeni hücre eklemeden) + laboratuvar ortamında sınırsız kaynak sunarak bölünmesini teşvik ederek izliyor. 50 bölünmeden sonra (yaklaşık 1 yıllık zaman içerisinde ) bölünmenin olmadığını – durduğunu tespit etmiştir. Ayrıca hücredeki bölünme sayısının artıkça diğer bölünmelerinde yavaşladığını (= yaşlandığını) tespit etmiştir. Muhtemelen her bölünme olayı hücrede kritik olmayan mutasyonlara neden oluyor (neticede hücre ortadan 2 ye yarılıyor).

Hayflick, normal insan fetusundaki hücre topluluğunun, yaşlanma sürecine (mutasyonlara yatkın evreye) girmeden önce hücre kültüründe  50 ±10 (40 ila 60) kez bölüneceğini göstermiştir. Hayflick, normal hücrelerin ölümsüz olduğunu iddia eden Nobel ödüllü Fransız biyolog Alexis Carrel’ın iddiasını çürütmüştür. Normal insan hücresi topluluğunun hücre bölünmesi durmadan önce bölünebileceği maksimum sayısına Hayflick limiti denir.

Bir hücre her mitoz geçirdiğinde yani her bölünmede, her kromozomun ucundaki telomerler (DNA nın bozunmasını önleyen 75 -300 adet nükleotid tekrarları) hafifçe kısalır. DNA replikasyonu sırasında yani her hücre bölünmesinde yaklaşık 20-50 baz çifti kademeli olarak kaybolur. Telomerler, kromozomun uç kısımlarını DNA hasarından veya komşu kromozomlarla ile füzyon (birleşme – yapışma) yapmasından korur. Telomerler (Sovyet teorisyen Alexei Olovnikov tarafından ilk olarak tanımlanmış olup) kritik kısalığa ulaştığında hücre bölünmesi duracaktır. Hayflick, keşfini hücresel düzeyde yaşlanma olarak yorumlamıştır. Hücre popülasyonlarının yaşlanması, organizmanın genel fiziksel yaşlanmasıyla ilişkili görünmektedir. Hücre daha fazla bölündükçe mutasyonlar çoğaldığından, hücreyi mutasyondan koruma mekanizmasıdır.

Bir hücre, belirli bir sayıda bölünmeyle sınırlıdır ve bu durum, hücre yaşlanması ve bölünme hızının azalmasıyla sonuçlanır. Her bölünme olayı hücrede kritik olmayan mutasyonlara neden olabilir, çünkü hücre bölündükçe DNA kopyalanır ve hatalar meydana gelebilir. Bu, hücrelerin çoğalma yeteneğinin sınırlı olduğunu ve yaşlanma sürecinde rol oynayan bir faktör olduğunu gösterir.

Bölünme sırasında, sitoplazmanın ve organelin adil bir şekilde dağıtılması sağlanırken, bazı hücre bileşenlerinin eşit bir şekilde paylaşılması mümkün olmayabilir. Bu nedenle, her iki yeni hücre de bir miktar genetik materyal ve hücre içi bileşen kaybı yaşayabilir. Ancak, bu kayıplar genellikle bölünme sonucu küçük ve tolere edilebilir düzeydedir. Belirli bir derecede tolerans olsa da, kümülatif olarak hücrede deformasyona veya işlev bozukluğuna neden olabilir. Her bölünme sırasında, hücre içindeki bileşenlerin eşit bir şekilde dağıtılması zor olabilir ve zamanla bu küçük kayıplar hücre işlevini etkileyebilir. Örneğin, belirli bir organelin eşit olarak bölünmemesi, hücre içindeki metabolik süreçlerde dengesizliklere yol açabilir. Bu nedenle, kümülatif kayıplar, hücre yaşlanması ve işlev bozukluğuyla sonuçlanabilir.

Telomerazın olmadığı normal koşullarda, eğer hücre yinelemeli olarak bölünürse, hücre mitozu bir noktada , 40 – 70 hücre bölünmesi arasında olduğuna inanılan Hayflick sınırına ulaşır. Sınırda hücreler yaşlanır, hücre bölünmesi durur. Telomeraz, her yavrunun kaybolan DNA parçasını değiştirmesine izin vererek, uçlara tekrarlayan DNA dizilerini ekleyerek hücre popülasyonunun sınıra ulaşmadan bölünmesine izin verir. Aynı sınırsız büyüme, kanserli büyümenin özelliğidir.

Telomeraz adlı enzimler; hücrenin mitoz yoluyla tekrar tekrar bölünmesinden sonra kısaltılan telomerler olarak bilinen kısa DNA parçalarını (TTAGGG nükleotid tekrarlarını) geri yükler.

• Germ (Eşey) hücreler,
• Bazı kök hücreler
• Çoğu kanser hücresi, ardışık 5′-TTAGGG-3′ tekrarları ekleyerek yani kromozomları kısalan, telomerleri uzatan (telomeraz enzimini kullanarak ) kısalmayı önler. Bununla birlikte, çoğu insan somatik hücresinde telomeraz yoktur, telomerler kritik derecede kısa uzunluğa ulaştığında, artık ikinci önemli işlevi – kromozom uç korumasını – gerçekleştiremezler. Mutasyonlar artmaya başlar.

Oksidatif stres telomerleri hızlı kısaltır.

Enflamasyon, içsel hücre faktörleri veya çevresel maruziyetlerin neden olduğu oksidatif stres, birçok dejeneratif hastalık, kanserin patogenezine katkıda bulunur.

İnsanın en kırılgan dönemi rahim içindeki fetal hayattır. Rahim içerisinde geçen fetal dönemde telomerleri kısaltacak streslere (in utero sıkıntıya) maruz kalmak; yaşlanmayı – deformasyonu hızlandıracak telomer kısalmasının penceresini açabilir.

Erken yaşlanma ile ilişkili bazı hastalıklar

• Werner sendromu, 
• Progeria, 
• Ataxia telangiectasia,
• Ataxia-telangiectasia benzeri hastalık, 
• Bloom sendromu, 
• Fanconi anemisi
• Nijmegen breakage sendromu ; kısa telomerler ile ilişkilidirler. Esasında mitokondri + enerji üretimini etkileyen her hastalık yaşlanmayı hızlandırır.

DNA’ Da İşleyen Biyolojik Saat

DNA, her canlıyı benzersiz kılan biyolojik plandır. Kişinin boyundan – göz renginden, palyaço balığı üzerindeki cazibeli turuncu pullara kadar her şey DNA tarafından verilecek talimatlara göre belirlenir.

Ömürlerin belirlenmesi söz konusu olduğunda, DNA da alakalı olabilir. Daha spesifik olarak, hücrelerin içindeki biyolojik süreç olan metilasyon, insanlarda, hayvanlarda yaşam süresi – yaşlanma süreci hakkında ipuçları içerebilir.

Yaşam döngümüz boyunca, genler kapanır – açılır. Bu, sağlıklı büyüme gelişmede önemlidir, metilasyon, gen ifadesini yöneten önemli süreçtir. Metilasyon sırasında, enzimler bir gene, kopyalanmasını engelleyen metil grubu ekler. Gene geçici olarak kelepçe takmak gibidir; gen hâlâ oradadır, ancak hücrenin mekanizması onu okuyamaz veya onu proteine ​​dönüştüremez. Yani metilasyon genleri kapatır, demetilasyon (aynı metil grubunun çıkarılması) ise genleri açar. Uzun süre açılan – açık kalan genler hasara – mutasyona, yaşlanmaya gebedir.

Metilasyonun nasıl düzenlendiği tam olarak anlaşılamamış olsa da araştırmalar, metilasyonun yaşla birlikte azaldığını, 100 yaşını aşmış kişilerde en az olduğunu göstermiştir. Uzamış yaş nedeniyle metilasyonun azalması ile kardiyovasküler hastalıklar , otoimmün hastalıklar, nörolojik bozukluklar, kanser daha fazla görülmesi kromozomal instabilitenin artmasındandır. Yani metillenmenin fazla olması (genlerin kapalı kalması) ömrü uzatan etkendir.

Çalışmalar, egzersiz yapan, daha fazla meyve sebze yiyen kişilerin genellikle daha yüksek metilasyon seviyelerine sahip olduğunu bildirmiştir, çünkü sebze meyve içeren beslenemde fazla miktarda folik asit, metionin içerdiğinden, bilinen en güçlü metil transferi yapan vitamin de folik asit olduğundan; metillenme beslenmeyle artırılabilir. Anne karnında ve yetişkinlerde folik asit ve metioninin besin takviyesi olarak almak DNA metilasyonu nu azaltabilir.

Zigot oluşumu sırasında DNA metilasyonu baskılanır (yani genler açılır), gelişim sırasında artmış metilasyon görülür. Yaşlanma sırasında DNA metilasyonun da kayıp vardır. Buda hastalıkları tetiklemekte, ömrü azaltmaktadır.

Senolitikler :

uzun ömür Teşvik Eden – Anti-ageing İlaçlar

• Sirolimus

  (rapamisin) özünde antibiyotik olup, immunsupresyon etkilidir, mitokondriyal disfonksiyona iyi geliyor. Zaten mitokondriyal işlevi – dinamikleri korumak, hücresel sağlıkta çok önemlidir.

• Metformin

  esasında kalori kısıtlaması yapmaktadır ( Artmış metformin konsantrasyonu mitokondride solunum zincir kompleks 1’i durdurarak, AMP konsantrasyonunun artmasına; artış adenil siklazın azalmasına; azalış da c-AMP konsantrasyonunun düşmesine sebep olmaktadır. Artmış AMP konsantrasyonu da doğrudan AMPK aktivasyonunu uyarmaktadır. Portal damar içerisinde artmış metformin konsantrasyonu AMPK’nın aktivasyonuna ve glikoneogenez gen ekspresyonunun baskılanmasına (glukoz üretiminin azalmasına) neden olmaktadır.)

• Rosiglitazon

  (PPAR inhibitörü) anti-diyabetik ilaçtır

• Sirtuin

  polifenolleri (antioksidan maddeler; flavanoidler, curcumin, tannin, kateşinler, Quercetin, fisetin, oleik asit, lipoik asit …) aktive ediyor

• Resveratrol

  ; iyi fermente olmuş, iyi seçilmiş üzümlerden yapılmış kırmızı şarapta, bitter çikolata, antep fıstığında bol miktarda bulunur, mitokondrinin enerji kullanımını kolaylaştırır.

• Flavonoidler

  antioksidan olup ayrıca mitokondriyal disfonksiyona iyi gelmektedir. Çok sayıda alt tipi vardır

• Stilbenoid

  ‘ler ( alt tipi Resveratrol‘ dür)

• Lipoik asit

  organik sülfür kaynağıdır , mitokondriyal disfonksiyonunda, antioksidasyon da önemlidir. Mitokondri içinde gerekli olan demir maddesinin prekürsördür. Mitokondri içindeki heme miktarı arttığında;

  Aminolevulinic acid

  üzerinden kreps döngüsü ve mitokondriyal oksidasyon artmakta, enerji sunumu fazlalaşmaktadır. Yani kansızlık mitokondriyal disfonksiyona neden olmaktadır.

• Okzoloasetat

  alımı (krebs döngüsü desteklenir, dolayısı ile NAD üretimi arttığından mitokondriyal enerji üretimi artar)

• Koenzim Q10

  (ubikinon) ; Elektron taşıma zincirinin bileşenidir ve ATP şeklinde enerji üreten aerobik hücresel solunuma katılır. Kalp, karaciğer, böbrek gibi en yüksek enerji gereksinimlerine sahip organlar en yüksek CoQ10 konsantrasyonlarına sahiptir. Sığır kalbinde, zeytinde yoğun olarak bulunur.

• Rimonabant

    kanobinoid reseptörler yani esrar reseptörlerini, adiponektini bloklayarak iştahı azaltır. Psikiyatrik semptomlara neden olduğundan kullanılmamaktadır. Kalori ksıtlayıcı etkileri vardır.

• Nöropeptid Y

• Düşük doz alkol

  (toksik düzeye çıkmadan hormonal (özellikle östrojen) üretimi teşvik eden,

  Hormesis

  ), aynı şey sigara içiciliği içinde vardır.

• Fizyoloji ve beslenmede hormesis;
  • Eksiklik,
  • Homeostaz
  • Toksisite bölgeleri ile hormetik eğri olarak görselleştirilebilir.

Homeostaz konsantrasyonlarının altında veya üstünde sapan fizyolojik konsantrasyonlar organizmayı olumsuz etkiler, bu nedenle hormetik bölge eşanlamlı olarak homeostaz bölgesi olarak bilinir. Farmakolojide hormetik bölge terapötik pencereye benzer. Olumlu tepkiler üretecek gibi görünen bazı psikolojik veya çevresel faktörler de ‘eustress‘ olarak adlandırılmıştır.

Yaşlanmayı engelleyemiyoruz

uzun yaşamak İstiyorum ne yapmalım ?

• Yaşlanmayı engelleyemeyiz ama geciktirebiliriz !
• Deformasyonu yani hastalanmayı azaltmamız gereklidir.
• Yaşam alanımızın + bedenimizin + çevremizdeki canlıların temiz – hijyenik olması çok önemlidir.
  • Temiz Su
  • Temiz Besin
  • Temiz Hava
  • Sağlıklı uyku
  • Stressiz yaşam koşulları
  • Sağlıklı eş + sağlıklı anne + sağlıklı aile ! (kadın hasta ise evde huzur yoktur !)
• Mikrobik hastalıkları Hekimlerin reçete ettiği anti-mikrobiyalleri zamanında etkili şekilde kullanmak önemlidir. Nezle – grip gibi basit bilinen viral enfeksiyonlar uzun vadede ömrü kısaltmaktadır, bu nedenle toplu yaşamdan kaynaklı bulaşan viral enfeksiyonlardan korunmak için daha dikkatli olunmalıdır.
• Çevrenizde bulunan kadınların sağlıklı olmasını sağlamak, eğer onların mikrobiyotası bozuk ise sizin mikrobiyotanız kısa sürede bozulacak, hastalanmaya başlayacaksınız. Dişleri çürük , vajinal akıntısı olan yani mikrobiyotası bozulmuş kadının problemlerini çözmeyen erkeklerin ; hasta olduklarını görmek artık bana şaşırtıcı olmamaktadır. Ki bu durum gebelik performansını, uzun vadeli etkilerini de kötü etkilemektedir.
• Siz doğmadan önce olması – yapılması gerekenler (telomer + mitokondri kaliteniz açısından gerekli) ;
  • Ömrünüzün en kritik + kırılgan dönemi in utero fetal peryottur.
  • Annenizin yumurtalıkları genç – diri olmalıdır.
  • Annenizin kesinlikle jinekolojik konforunda eksiklik olmamalıdır ( sıfır vajinal akıntı sağlıktır, rahmi eksik, eğri, varisli infekte olmayacak)
  • 20 – 30 yaş arasında bulunan yani mitokondriyal rezervi maksimum olan rahimden doğmuş olmak büyük avantajdır. Hem uzun yaşam hem de sağlıklı ömür sürebilmede önemli detaylardan bahsediyorum.
  • Travmatik gebelik (kanamalı, infekte, hipoksik, yani olaylı) sürecine + doğuma maruz kalmadan doğmak; uzun ömür – sağlıklı yaşam arzulayanlara elzemdir.
• Senolitikler yani uzun ömür teşvik edici anti-ageing ilaçlar ve önerileri yukarılarda sundum. Hekim önerisiyle ( eczacı , komşu tavsiyesi değil !) bunlar alınabilir.

• Omega-3 tüketimi
• Taurin, sistein, metionin, glutatyon içeren besin tüketimi
• DNA metilasyonunu artıran folik asit zengin gıdalar, takviyeler
• İşlenmiş gıdalardan sakınma
• Tam tahıl tüketimi, buradan mikrobiota alımı
• H2S zengin gıda tüketimi
• Mitokondriyal disfonksiyonda, mitokondrinin üretmiş olduğu 13 adet protein (Humanin‘ler) ve onun metabolitleri eksilir. Bunların eksikliği erken yaşlanmaya, çeşitli nörolojik hastalıklara neden olabilir.
• Mitokondriyal transplantasyon

• Telomeraz enzimlerinin aktive edilmesi (fakat kanserleşebilecek hücrelere iyi tercih olmayabilir)
• Hormon repasman tedavisi almak (kadınlar için)
• Menopozu geciktirmek amaçlı over dokusunun dondurulması (kadınlar için)
• Genç kan nakli – Terapötik Plazma Değişimi (Plazmaferez)
• Mikrobiota restorasyonu (özellikle vajinal flora restorasyonu pelvik enflamasyonu, genel enflamasyonu azaltmada çok etkilidir)
• Spermidinler (semen içerisinde bulunan alifatik poliaminler,putrescin, feromonlar) memelilerde ömrü uzatan maddelerdir. Düzenli seks ile bunlara maruziyet önemlidir. Besinlerde de bulunur ve gıdalardaki, bitki kaynaklı spermidinlerde önemlidir (özellikle mantar tüketimi)

• Süt ürünlerinin pastörizasyonu, suların dezenfeksiyonu, enfeksiyonlarda anti-mikrobiyal kullanımı

• Bu engellememiz gerekenlere daha iyi idrak etmek; yaşlanmayla ilgili bilgimizi artırmak; yukarılarda yazmış olduğum sıkıcı, önemli bilgilere vakıf olmak gereklidir.

Kadın Hasta İse Evde Huzur Yoktur

Jinekolog’dan İkazlar ⚠️